بخش تحقیقات گیاه­پزشکی زنجان قدمتی بالغ بر سی سال دارد که فعالیت آن از سال ۱۳۶۶ با جذب یک کارشناس گیاه‌پزشکی آغاز شده است؛ در طول این مدت، مدیریت آن هفت نوبت تغییر یافته و به همین تعداد جا به جایی مکانی را تجربه نموده است. از نظر فضای کاری و تعداد نیروی انسانی، بهار ۱۳۷۵ تا بهار ۱۳۸۷ مقطعی است که بخش ضمن بهره برداری از ساختمان اختصاصی خود در ایستگاه خیرآباد، با دارا بودن  ۴ عضو هیئت علمی، ۴ کارشناس ارشد، ۲ تکنیسین و یک راننده، یک دوره طلایی را پشت سر گذرانده است.  بخش در حال حاضر از خدمت یک دانشیار، یک استادیار، دو کارشناس ارشد ، دو دانشجوی دکتری و یک تکنیسین بهره مند بوده و با در اختیار داشتن دو اتاق اداری در مجموعه مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی زنجان واقع در کیلومتر ۷ جاده فرودگاه و یک آزمایشگاه بیوتکنولوژی در مجتمع آزمایشگاهی شهید رحمت اله جعفری (ساختمان فاتح) به فعالیت خود ادامه می‌دهد.

زیر بخش‌های تحقیقاتی

۱ – بیماری شناسی گیاهی

انجام تحقیقات مربوط به عوامل بیماریزاي گیاهی شامل قارچ ها و باکتري ها.

تحقیقات اپیدمیولوژي عوامل بیماریزا.

 ژنتیک مقاومت به عوامل بیماریزاي گیاهی.

رابطه ملکولی پاتوژن و گیاه.

مدیریت کنترل بیماری‌های زراعی و باغی

امکان بکارگیری سموم جديد و كم مصرف عليه بیماری‌های كليدي محصولات استراتژيك.

مطالعه در خصوص روش‌هاي پيش آگاهي بیماری‌های زراعی و باغی استان.

۲ – حشره شناسی کشاورزی

تعيين سطح و آستانه زيان اقتصادي آفات كليدي محصولات مهم کشاورزی استان.

مطالعات بيواكولوژيك آفات مهم محصولات استراتژيك و بررسي علل تغييرات جمعيت آنها.

بررسي مقاومت گیاهان زراعی به آفات درجه یک محصولات مهم کشاورزی استان.

بررسي و توسعه روش هاي غير شيميايي(زراعي، زيستي، مکانيکي، فيزيکي و…) در کنترل آفات.

مطالعه در خصوص روش‌هاي پيش آگاهي آفات كليدي محصولات زراعی و باغی استان.

امکان بکارگیری سموم جديد و كم مصرف عليه آفات كليدي محصولات استراتژيك.

۳ – علف‌های هرز

شناسایی گونه هاي غالب علف‌هاي هرز در مزارع مختلف استان.

مطالعه روش‌هاي تلفیقی زراعی و شیمیایی در کنترل علف‌هاي هرز محصولات مختلف.

ارزیابی و معرفی علف کش‌های جدید در محصولات زراعی و باغی

۴ – جوندگان

مطالعه جمعیت و فون جوندگان استان، ارایه راهکارهای لازم برای کاهش خسارت جوندگان و مطالعه کارایی سموم مختلف برای کنترل شیمیایی آن‌ها در باغات و مزارع استان

وظایف بخش

• بکارگیری نیروهای متخصص و هدایت آنها در جهت رفع نیازهای گیاه‌پزشکی منطقه و کشور.
• مسئله یابی و شناسائی آفات، بیماری‌های گیاهی، علف‌های هرز و سایر جانوران زیان آور کشاورزی استان.
• تعامل و هماهنگی با ارگان‌ها و ادارات ذیربط گیاه‌پزشکی استان در جهت تعیین اولویتهای گیاه‌پزشکی استان.
• برگزاری انواع دوره های آموزشی (در حوزه گیاهپزشکی) برای کارشناسان و بهره برداران بخش کشاورزی استان.
• تشکیل و نگهداری هرباریوم گیاهی گونه‌های مهم و موجود در استان.
• تشکیل و نگهداری کلکسیون‌های جانوری، حشرات از آفات و جانوران مهم زیان‌آور کشاورزی در استان.
• تهیه، تدوین و اجرای پروژه‌ها و طرح‌های تحقیقاتی منطقه‌ای و استانی برای پاسخگوئی به ابهامات، نیازها و مشکلات گیاه‌پزشکی در استان و کشور.
• تهیه، تدوین و اجرای پروژه‌ها و طرح‌های تحقیقاتی ملی با همکاری موسسات تحقیقاتی مادر و سایر مراکز تحقیقات کشاورزی استان‌ها.
•  انتقال یافته‌های تحقیقاتی به مراجع علمی و بین‌المللی از طریق نشر آنها در مجلات علمی، ارائه سمینارها، کنگره‌ها و سایر مجامع علمی.
• پاسخگوئی به مراجعین اعم از کشاورزان، باغداران و واحدهای اجرائی در خصوص راهنمائی برای ردیابی، پیشگیری و مبارزه با آفات و بیماری‌های گیاهی و علف‌های هرز مزارع و باغ‌ها.

اهداف بخش

بکارگیری عوامل غیر شیمیایی، معدنی و بیولوژیک در کنترل عوامل خسارت‌زای (آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز) محصولات کشاورزی.

بررسی امکان تولید محصولات ارگانیک در استان زنجان.

بررسی عوامل خسارت‌زا و روش‌های کنترل آن‌ها در محصولات مهم کشاورزی استان از جمله گندم و جو، سیب زمینی، گیاهان علوفه‌ای، حبوبات،  دانه‌های روغنی، محصولات سبزی و صیفی، انگور، زیتون، سیب، درختان میوه هسته‌دار و محصولات گلخانه‌ای.

مطالعه میزان باقی‌مانده سموم دفع آفات نباتی در محصولات زراعی.

بررسی تاثیر کشاورزی حفاظتی بر وقوع و شیوع بیمارگرها، آفات گیاهی و علف‌های هرز.

مطالعات مربوط به شناسایی، کنترل و نقش عوامل کنترل بیولوژیک آفات، بیماری‌ها و گیاهان انگلی در مراتع و درختان جنگلی (ارس، بلوط، ….)

بررسی امکان بروز عوامل خسارت‌زای گیاهپزشکی در محصولات در حال توسعه در استان از جمله، گیاهان دارویی و محصولات زراعی مانند کلزا، کینوا و …

مطالعه تأثیر گیاهان پوششی در کنترل علف‌هاي هرز مزارع

ارزیابی مقاومت ارقام و ژنوتیپ‌هاي محلی گیاهی (لوبیا، زیتون و …) نسبت به آفات و بیماری‌های گیاهی

دستاوردهای شاخص بخش

شناسايي گونه‌هاي مختلف جوندگان (موش‌ها) در استان و معرفی موش مغان Microtus socialis به عنوان گونه غالب.

معرفي روغن ولک، جایگزین مصرف آفت‌کش‌های شیمیایی برای کنترل پسیل زیتون.

ارائه روش‌های دقیق برای پیش آگاهی و نمونه برداری از سن گندم در مناطق زمستان گذران آن‌ها کوه و مزرعه.

 شناسایی و ارزیابی عوامل طبیعی کنترل کننده‌ی سن گندم بویژه زنبورهای پارازیتوئید.

معرفی ارقام حساس زیتون در برابر مگس زیتون و توصیه برداشت زیتون کنسروی در پایان تابستان و زیتون روغنی تا نیمه آبان برای جلوگیری از خسارت مگس زیتون.

تشخیص، تعیین و اعلام ارتفاع و جهت مناسب نصب تله‌های زرد چسبنده برای شکار مگس میوه‌ی زیتون.

 شناسایی بیماری‌های مهم گندم، جو، پیاز، لوبیا، یونجه، اسپرس، کلزا و آفتابگردان، سیب زمینی و ارائه روش‌های مناسب کنترل خسارت هرکدام.

شناسایی عوامل مهم زوال درختان زیتون و ارائه توصیه‌های مناسب.

ارائه روش مولکولی برای تشخیص سریع آلودگی زیتون به قارچ ورتیسیلیوم.

تعیین وضعيت بيماري‌هاي مهم باكتريايي سيب زميني و مناطق آلودگی آنها در استان.

تعیین اثرات جمعیت مایکوفلور زیتون بر روی خصوصیات کیفی روغن زیتون و ارایه راهکارهایی برای جلوگیری از افزایش اسیدیته روغن زیتون با تاکید بر شرایط نگهداری مناسب زیتون بعد از برداشت.